Borelioza i jej leczenie – 22 pytania i odpowiedzi

 

1. Co to jest borelioza?

Borelioza (krętkowica kleszczowa, choroba z Lyme) to wielonarządowa choroba zakaźna wywoływana przez bakterie Borrelia burgdorferi (Ameryka Północna), Borrelia garinii (Europa), Borrelia afzelii (Europa), Borrelia japonica (Azja, zwłaszcza Japonia) należące do krętków. Atakuje ona tkankę łączną, nerwową i mięśniową organizmu prowadząc do potencjalnie groźnych konsekwencji dla zdrowia. Przenoszona jest głównie przez kleszcze, a czasami także przez inne owady wysysające krew – komary, pchły, pluskwy, wszy, gzy, meszki.

 

2. Czy każdy kleszcz przenosi boreliozę?

Nie. Tylko około 30% występujących w Polsce kleszczy jest zakażonych boreliozą. Odsetek zainfekowanych kleszczy zależy jednak od rejonu kraju i w niektórych miejscach wynosi nawet około 60%.

 

3. Mieszkańcy których regionów Polski są najbardziej narażeni na zakażenie boreliozą?

Najwięcej nowych zachorowań odnotowuje się wśród mieszkańców województw: podlaskiego, warmińsko-mazurskiego, zachodniopomorskiego, małopolskiego i śląskiego.

 

4. W jaki sposób kleszcz wkłuwa się w skórę?

Kleszcz nie wczepia się w ciało od razu. Najpierw wędruje po skórze w poszukiwani najcieńszego jej fragmentu. Po wybraniu odpowiedniego miejsca kleszcz wsuwa w skórę hypostom – największy element swojego aparatu gębowego przystosowany do ssania krwi, który następnie unieruchamia za pomocą specjalnego cementu wytworzonego przy pomocy śliny. To “zacementowanie” jest powodem dlaczego tak trudno usunąć kleszcza. Samego wkłucia nie czujemy, ponieważ podczas ukąszenia kleszcz wydziela specjalny środek znieczulający.

 

5. Czy narażeni jesteśmy na zakażenie natychmiast po kontakcie z chorym kleszczem?

Nie. Przez pierwsze godziny jesteśmy w miarę bezpieczni. Dlatego tak ważne jest dokładne oglądanie skóry natychmiast po powrocie z lasu czy parku. Czas jednak działa na naszą niekorzyść. Im dłużej kleszcz przebywa na naszym ciele, tym większe ryzyko zakażenia. Po dwóch dobach sięga ono 50%.

 

6. Gdzie najczęściej można spotkać kleszcze?

Praktycznie cała Polska jest rejonem endemicznym dla boreliozy. Nie istnieje jeden określony teren żerowania kleszczy. Dzisiaj można natknąć się na nie już wszędzie, nawet w przydomowych ogrodach. Tereny na których ich populacja jest najliczniejsza to lasy, łąki i parki miejskie – szczególnie ich wilgotne obszary.

Żywicielami kleszcza jest ponad trzysta gatunków ssaków, gadów i ptaków, w tym jelenie, myszy, wiewiórki. Kleszcze bardzo łatwo przenoszone są także przez psy.

 

7. Czy kleszcze stanowią zagrożenie przez cały rok?

Tak. Ich aktywność zależy od temperatury. Jeżeli przez kilka dni będzie wystarczająco ciepło, potrafią przebudzić się nawet w środku zimy. Jest ich wtedy znacznie mniej, ale wciąż mogą zaatakować i zainfekować boreliozą.

 

8. W jaki sposób najlepiej chronić się przed kleszczami?

Odpowiednią odzieżą. Głowa obowiązkowo ubrana w czapkę, kapelusz lub kaptur. Kurtka lub koszula z długimi rękawami zapięta wysoko pod szyją. Długie spodnie wpuszczone w cholewki, ewentualnie skarpetki naciągnięte na nogawki. Wysokie buty. Odpowiednia kolorystyka ubrań – na jasnej odzieży dużo łatwiej zauważyć wędrującego kleszcza.

 

9. Jakie są typowe objawy boreliozy?

Jednym z powodów dla których borelioza jest chorobą niebezpieczną są problemy z jej zdiagnozowaniem. Jej identyfikacja trwa czasami długie miesiące, a nawet lata. Ponieważ nie daje typowych symptomów, nierzadko dochodzi do błędnego rozpoznania choroby i zastosowania niewłaściwej terapii. Jedynym charakterystycznym objawem wczesnej boreliozy jest rumień wędrujący.

 

10. Jak wygląda rumień wędrujący?

Rumień wędrujący może wystąpić na skórze już trzy dni po kontakcie z kleszczem, najczęściej jednak pojawia się po 1-3 tygodniach. Wyglądem przypomina tarczę strzelecką – w jego centrum znajduje się ślad po ukąszeniu przez owada, następnie niezmieniona jasna skóra, a na zewnątrz rozrastająca się promieniście czerwona obręcz. Minimalna średnica rumienia to zazwyczaj około 5 cm.

Wydawać by się mogło, że dzięki temu specyficznej postaci nie sposób nie zauważyć go na skórze. Niestety czasami rumienie mogą przybierać także inne kształty, zabarwienie, nie posiadać rozjaśnionej skóry i mieć średnice mniejszą niż 5 cm.

Rumień wędrujący może pojawić się w różnych miejscach na ciele, niekoniecznie tylko w miejscu ukąszenia przez kleszcza. U niektórych chorych dochodzi do powstanie więcej niż jednej zmiany skórnej tego typu. Niekiedy rumieniowi towarzyszy także powiększenie węzłów chłonnych w jego okolicy oraz świąd skóry.

U około 1/3 chorych na boreliozę rumień wędrujący w ogóle się nie pojawia.