Pieprzyca siewna powszechnie nazywana także rzeżuchą, rzeżuchą ogrodową lub rzeżuchą siewną to gatunek rośliny jednorocznej z rodziny kapustowatych posiadający niezwykłe właściwości lecznicze. Roślina ta zawiera w swoim składzie prawdziwą obfitość witamin i soli mineralnych: witaminę K, witaminę A, witaminę C, witaminę E, kwas foliowy, witaminę B2, witaminę B6, witaminę B1, witaminę B3, kwas pantotenowy, mangan, potas, magnez, miedź, fosfor, wapno, żelazo, cynk, selen.
1. Rzeżucha wpływa na prawidłowe widzenie
W 100 gramach rzeżuchy znajduje się około 6917 j.m. beta-karotenu, który organizm przekształca w witaminę A. Witamina A jest najważniejszą witaminą dla zdrowia naszych oczu. Bierze ona udział w syntezie rodopsyny odpowiedzialnej za odbieranie bodźców wzrokowych i widzenie przy słabym oświetleniu.
Obecne w rzeżusze barwniki roślinne luteina i zeaksantyna – jedyne karotenoidy występujące w siatkówce i soczewce oka – chronią oczy przed promieniowaniem UV oraz uczestniczą w profilaktyce zwyrodnienia plamki żółtej. Schorzenie to jest główną przyczyną postępujących wraz z wiekiem problemów z widzeniem.
Witamina C obecna w cieczy wodnistej wypełniającej przednią komorę oka zmniejsza ryzyko rozwoju zaćmy starczej. Dodatkowo rzeżucha dzięki bogactwu innych antyoksydantów przeciwdziała destrukcyjnemu wpływowi wolnych rodników na narząd wzroku, między innymi osłaniając naczynia włosowate siatkówki.
2. Rzeżucha pomaga w profilaktyce i leczeniu osteoporozy
Osteoporozę nazywa się cichą epidemią XXI wieku. Wydłużające się życie człowieka i coraz bardziej wyjałowiona ze składników odżywczych żywność są głównymi powodami przybywania pacjentów cierpiących na postępujący ubytek masy kostnej. Rzeżucha bogata jest w szereg witamin i soli mineralnych pomagających budować zdrowe i mocne kości.
Wapń jest głównym składnikiem mineralnym kości i zębów – im więcej go zawierają, tym są mocniejsze i odporniejsze na złamania. Rzeżucha zawiera 81 mg wapnia w 100 gramach rośliny.
Fosfor jest obok wapnia podstawowym budulcem kości i zębów, współuczestniczącym w ich mineralizacji. Rzeżucha zawiera 76 mg fosforu w 100 gramach rośliny.
Witamina C wspomaga budowę kolagenu, uczestniczy w regeneracji kości po złamaniach, jej deficyt zmniejsza przyswajanie wapnia.
Magnez wpływa na przyswajanie wapnia i prawidłowe wbudowanie go w tkankę kostną oraz aktywuje szereg enzymów biorących udział w tworzeniu kości.
Witamina A stymuluje różnicowanie komórek układu kostnego.
Witamina K uczestniczy w mineralizacji kości.
Mangan uczestniczy w metabolizmie kości, prawidłowym tworzeniu tkanki łącznej. Rzeżucha zawiera około 0.6 mg manganu w 100 gramach rośliny.
Cynk i miedź uczestniczą w mineralizacji kości. Rzeżucha zawiera po około 0.2 mg tych pierwiastków w 100 gramach rośliny.
Potas zmniejsza wydalanie wapnia z moczem. Rzeżucha zawiera 606 mg potasu w 100 gramach rośliny.
3. Rzeżucha przeciwdziała anemii
Anemia z powodu deficytu żelaza lub kwasu foliowego, jeśli wynika z niewłaściwego odżywiania, jest łatwa do wyleczenia. Wystarczy uzupełnić ich braki w organizmie. O odpowiednią podaż tych składników odżywczych w diecie szczególnie dbać powinny ciężarne – rozwijający się płód pobiera żelazo z organizmu matki oraz kobiety mające obfite miesiączki – utrata krwi jest prostą drogą do anemii.
Rzeżucha zawiera 1.3 mg żelaza w 100 gramach rośliny – stanowi to około 7% zalecanego dziennego spożycia tego minerału oraz 0.2 mg kwasu foliowego, pokrywającego zapotrzebowanie w 12%. Oprócz niezbędnych do produkcji czerwonych krwinek żelaza i kwasu foliowego, rzeżucha zawiera także witaminę C, która potrafi nawet trzykrotnie zwiększyć przyswajalność żelaza niehemowego. Ma to szczególne znaczenie dla wegetarian, którzy ze względu na brak w swoim jadłospisie mięsa mogą mieć problemy z takim zbilansowaniem diety, by zapobiec deficytowi tego pierwiastka.
4. Rzeżucha pomaga obniżyć ciśnienie tętnicze krwi i chroni układ sercowo-naczyniowy
Rzeżucha zawiera stosunkowo dużo potasu – 100 gramów rośliny pokrywa 17% dziennego zapotrzebowania na ten minerał. Dieta bogata w potas potrafi znacznie obniżyć ciśnienie tętnicze krwi, zmniejszając w ten sposób ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego – choroby, która nie boli i przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów, czyniąc po cichu pustki w naszym organizmie. Najpoważniejszymi konsekwencjami nadciśnienia tętniczego są miażdżyca i jej kliniczne postacie – choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu i niedokrwienie kończyn dolnych.
Rzeżucha jest także wyjątkowo bogata w przeciwutleniacze – substancje chroniące komórki ciała i ich struktury przed skutkami stresu oksydacyjnego. Ich obecność wyraźnie zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia.
Witamina C obniża poziom cholesterolu we krwi, między innymi poprzez blokowanie jego syntezy i usprawnienie metabolizmu cholesterolu. Przyczynia się także do obniżenia ciśnienia tętniczego.
Witamina E wzmacnia ścianki naczyń krwionośnych, chroni płytki krwi przed zlepianiem, zapobiega tworzeniu się blaszek miażdżycowych. W przypadku zawału serca przeciwdziała powiększeniu się obszaru uszkodzenia mięśnia sercowego.
Witamina A zapobiega utlenianiu się frakcji LDL cholesterolu – tzw. złego cholesterolu, co w konsekwencji zapobiega rozwojowi miażdżycy.
Witamina K uczestniczy w hamowaniu rozwoju blaszki miażdżycowej.
5. Rzeżucha wpływa na prawidłowe krzepnięcie krwi
Dzięki dużej zawartości witaminy K rzeżucha przeciwdziała słabej krzepliwości krwi. Ma to szczególne znaczenie w przypadku osób cierpiących na krwotoki wewnętrzne, np. ze strony układu moczowego, jak i zewnętrzne z nosa lub dziąseł, które spowodowane są deficytem tej witaminy. Na jej niedobór mogą wskazywać mogą też wolne tempo gojenia się ran oraz rozszerzone i popękane naczynka krwionośne. Witamina K obecna w rzeżusze wpływa także na zmniejszenie obfitych krwawień miesiączkowych.
6. Rzeżucha pobudza produkcję kolagenu w organizmie
Rzeżucha bogata jest w witaminę C – 69 mg w 100 gramach rośliny. Witamina ta stymuluje wytwarzanie kolagenu. Podawana regularnie w dużych dawkach potrafi nawet kilkukrotnie zwiększyć syntezę tego białka, będącego głównym budulcem tkanki łącznej.
Kolagen nazywany jest często białkiem młodości. Wywiera wpływ nie tylko na wygląd skóry, ale także na prawidłowe funkcjonowanie wielu innych narządów – oczu, serca, płuc, wątroby, kości, mięśni i stawów.
Kolagen do pewnego momentu naszego życia wytwarzany jest przez organizm na bieżąco. Niestety z czasem proces ten spowalnia, by po przekroczeniu sześćdziesięciu lat prawie całkowicie wyhamować. Dlatego szukać należy sposobów, by w sposób naturalny zwiększyć produkcję kolagenu. W rzeżusze witaminę C wspomaga w tym witamina A, która znacznie polepsza wchłanianie kwasu askorbinowego.
7. Rzeżucha odmładza i poprawia wygląd skóry i włosów
Antyoksydanty obecne w rzeżusze (witamina A, witamina C, witamina E – najsilniejszy witaminowy przeciwutleniacz, mangan, miedź, cynk, selen) chronią narządy, w tym największy z nich – skórę, przed uszkodzeniami wolnorodnikowymi powodującymi przedwczesne starzenie się.
Witamina C biorąc także udział w budowie odpowiedzialnego za elastyczność i jędrność skóry kolagenu, nie tylko zapobiega powstawaniu nowych zmarszczek, ale wpływa także na zmniejszenie tych już istniejących.
Witamina A pobudza różnicowanie keratynocytów, stymuluje regenerację naskórka, poprawia stan skóry trądzikowej, zwiększa tempo leczenia poparzeń słonecznych.
Rzeżucha działa na nasz organizm nie tylko od wewnątrz, może być również stosowana zewnętrznie. Wcierany w skórę głowy sok z rzeżuchy działa odżywczo na cebulki włosów i pobudza je do wzrostu. Ma on także działanie wybielające i może być stosowany w celu pozbycia się piegów i plam starczych.
8. Rzeżucha pomaga zmniejszyć ryzyko chorób nowotworowych i powikłań cukrzycowych
Dieta bogata w przeciwutleniacze obniża ryzyko zachorowania na wiele rodzajów nowotworów, między innymi nowotworu jamy ustnej, krtani, piersi, płuc, prostaty, przełyku, żołądka, jelita grubego, trzustki. Antyoksydanty zapobiegają powstaniu uszkodzeń w DNA, w wyniku których dojść może do powstania mutacji DNA i rozwoju nowotworu.
Przeciwutleniacze obecne w rzeżusze zmniejszają także ryzyko powikłań cukrzycowych. Mówi się, że to nie cukrzyca zabija, tylko jej powikłania – choroby serca, udary, cukrzycowa choroba nerek. Chorzy na cukrzycę bardziej niż inny zagrożeni są konsekwencjami nadprodukcji wolnych rodników, których organizm nie jest w stanie zdezaktywować. Stres oksydacyjny u cukrzyków zwiększa utlenianie frakcji LDL cholesterolu, czyli tzw. złego cholesterolu przyczyniając się do jego niekontrolowanego przenikania do krwi i uszkodzenia tętnic i żył.
O odpowiednią ilość antyoksydantów w diecie powinni dbać nie tylko cukrzycy, ale także osoby starsze, gdyż wraz z wiekiem zdolności obronne organizmu w walce z rolnymi rodnikami ulegają powolnemu osłabieniu.
9. Rzeżucha wzmacnia i oczyszcza organizm
Rzeżucha znana jest w medycynie ludowej od wieków. Ze względu na łatwość i szybkość uprawy – może być z powodzeniem uprawiana w domu, a do jej uprawy nie jest potrzebna ziemia – zalecana jest w diecie szczególnie zimą i na przedwiośniu, gdy brak lokalnych, świeżych owoców i warzyw.
Rzeżucha dzięki wielości witamin i soli mineralnych buduje odporność, wzmacnia organizm podczas leczenia i rekonwalescencji. Poprawia trawienie, usprawnia przemianę materii. Pomaga pozbyć się nagromadzonych w organizmie toksyn. Dzięki zdolnościom moczopędnym dezynfekuje układ moczowy. Jeśli jednak zjemy jej zbyt dużo – więcej niż kilka łyżek na raz – możemy wywołać stan zapalny pęcherza.
10. Rzeżucha pomaga zmniejszyć ryzyko wystąpienia niektórych wad rozwojowych płodu
Kwas foliowy obecny w rzeżusze jest kluczowy z zapobieganiu wadom cewy nerwowej – rozszczepowi kręgosłupa, bezmózgowiu, przepuklinie mózgowej. Dbałość o jego odpowiednią podaż w diecie jest szczególnie istotna na początku ciąży. Jest to okres krytyczny dla powstania wad cewy nerwowej. Ponieważ jednak wiele ciąż jest nieplanowanych, tak naprawdę o dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości kwasu foliowego powinny troszczyć się wszystkie kobiety w wieku rozrodczym, które prowadzą aktywne życie seksualne.
Niestety nawet dobrze zbilansowana dieta może nie wystarczyć, by pokryć zapotrzebowania na ten składnik odżywczy u kobiet w ciąży – około 450 µg dziennie. Spowodowane jest to łatwością z jaką kwas foliowy ulega zniszczeniu podczas obróbki termicznej. Dlatego surowa rzeżucha może pomóc uzupełnić te braki. Zawiera ona około 80,0 µg kwasu foliowego w 100 gramach.